نویسنده: کاوه عزم

غلام نبی خان چرخی یکی از نام‌دارترین مبارزان آزادیخواه و استقلال‌‌طلب کشور ما بود که در برابر ارتجاع رزمید و مرگ را بر زندگی در سایه استبداد ترجیح داد. او الگویی شد برای روشنفکران مترقی و نامش به خط زرین در تاریخ ما حک گردید. غلام‌نبی در دوره خفقان نادرشاهی در برابر ظلم، خیانت و مزدوری آن شاه جنایت‌پیشه ایستادگی کرد و به این دلیل بصورت وحشیانه به قتل رسید.

محترم محمد معصوم ستانکزی د محمود خان ستانکزی زوی دی چې د ۱۹۵۸ زیږدیز کال کی د افغانستان په سويل ختیځ ولایت لوګر کې نړۍ ته سترگې غړولي.

زده کړی:
  لومړنۍ زده کړې يې د مغلو خیلو په ښوونځی کې او دويمې زده کړې يې د محمد آغی په عالي ليسه کي بشپړ کړی. ښاغلي ستانکزی د خپلو لوړو زده کړو پيل د کابل مخابرات انستیوت د مایکرو ویف په څانګه کې کړی،او انستیوت د فارغیدو وروسته يې د ليسانس بشپړه دوره د مخابري په برخه کي حربی پوهنتون کې سر ته رسولې. د ليسانس د کچې وروسته يې خپله لومړنۍ ماسټري د مدیریت او اداری علومو په څانگه کي په پیرستون پوهنتون کې بشپړه کړې، نوموړي خپله دويمه ماسټري په (د اوږده پرمختګ او رغوڼی فلسفه) کې د برطانیا په کامبریج پوهنتون کې سر ته رسولې.

قسمتی از صحبت های یکتن از قوماندانان وطندوست این سرزمین در قریه زرغون شهر

خبریال: خان ولي احمدزی

دغه موزیم به په ۴۰ جریبه ځمکه کې جوړ شي او په کې به د لوګر د مس عینک په ګډون ټول تاریخي اثار ساتل کیږي. د افغانستان د کانونو او پټرولیم وزارت د لوګر ولایت د مس عینک د تاریخي اثارو د غوره ساتلو په موخه په دغه ولایت کې د  یو ستر تاریخي موزیم د جوړولو خبر ورکوي. د ياد وزارت وزیر ډاکټر داود شاه صبا وویل، چې دغه موزیم به د اطلاعاتواو کلتور وزارت سره په همغږي په محمداغې ولسوالۍ کې جوړيږي.

لوګر، خان ولي احمدزی:

په هغه غونډه کې چې د لوګر په مرکز پل علم کې جوړه شوي وه ددغه  ولایت ولایتي مسولینو  په ګډون سلګونه کسانو ورکې ګډون کړي وه. په غونډه کې د لوګر یو شمیر پخوانېو جهادي قوماندانانو او  قومې مخورو د شاه امان الله خان هغه سرښندنې چې د هیواد د ازادې د ترلاسه کولو لپاره یې کړي وی وستایلي.

نن د لوګر ولایت په شمول د افغانستان په کوټ کوټ کې د آزادۍ ۹۶ کلیزه په شاندارو مراسمو سره و لمانځل شوه.

قوماندان بسم الله فرزند غلام محمد مسکونه قریه زرغون شهر ولایت لوگر و یکی از قوماندانان حزب جمیعت اسلامی بعد از سپری نمودن مدتها در زندان بگرام به شکل مرموزی بقتل رسیده است. قرار اطلاع زمانیکه بازماندگان و فامیل موصوف به بگرام غرض تسلیمی مئيت شان مراجعه میکنند مسؤلین زندان بگرام الی روشن شدن قضیه مرگ موصوف از بازدید و تسلیمی مییت به فامیل اش انکار کرده .

محمد حليم فدايي په ۱۳۴۹ هجري لمریز کال کې د پکتيکا ولايت د سروضې ولسوالۍ په سلطاني کلي کې زېږېدلی دی. فدايي له ۱۹۸۹ څخه چې لا زده کوونکی وو له سیاسي، ټولنیزو، تعلیمي، مدني او فرهنگي فعالیتونو سره مینه درلوده. نوموړی له نړیوالو مشهورو غیر دولتي موسسو او لوړو پوستونو کار کړی دی.

زده کړې:
 په اسلامي علومو کې د لیسانس تر کچې او همدارنگه په اداره، رهبریت، ښې حکومتولۍ، انگلیسي او کمپیوټر کې تر ۲۵ زیات علمي او مسلکي لنډمهاله سندونه د هېواد له داخلي او بهرنیو موسسو څخه هم لري. فدايي له Capital Finance International څخه په ښې اداره او حکومتولۍ کې د ۲۰۱۴ کال نړیواله جایزه هم گتلې ده.

نجیب الله پیمان: 2015-06-05

د روان کال د جوزا د میاشتې په 15 نیټه د لوګر ولایت د عبدالرحیمزیو ځوانانو ټولنې او شورا د یوې غونډې په ترڅ کې خپل موجودیت اعلان کړ.
په هغه غونډه کې چې د جمعې په ورځ د اینجینر احمد ویس عبدالرحیمزي په کور کې جوړه شوې وه د لوګر ولایت د عبدالرحیمزیو ځوانانو لاندې دوه موضوعګانې تر بحث لاندې ونیول شوې:
۱: په کابل ولایت کې د عبدالرحیمزیو ځوانانو سرتاسري شورا ته د پنځو تنو تکړه او استعداده ځوانانو ور پېژندل ؛ 
۲: په لوګر ولایت کې د عبدالرحیمزیو ځوانانو د شورا را منځته کول او د اداري هیئت ټاکل.

May 31, 2015

د حرکت انقلاب اسلامي مردم افغانستان ګوند د خپل موجوديت د اعلان ترڅنګ په هېواد کې د جګړې له ښکېلو غاړو غوښتنه وکړه، چې د تلپاتې سولې د راوستلو لپاره هڅې ګړندۍ کړي. ياد شوي ګوند، نن په کابل کې د يوې غونډې په ترڅ کې خپل موجوديت اعلان کړ او په ترڅ کې يې د حرکت انقلاب اسلامي د مؤسس مولوي محمد نبي محمدي د مړينې د ديارلسم تلين يادغونډه هم ترسره شوه.

محمد شفیق"پوپل"

باشنده ولسوالی محمد آغه یک تخته جای نماز دست دوزی را برای غنامندی موزیم ریاست اطلاعات و فرهنگ به ریاست نامبرده اهدا کرد. همچنان تازه گل یک تن باشنده دیگر لوگر استاد دارلمعلمین این ولایت یک عدد شمع دان قدیمی را به این اداره غرض غنامندی موزیم ریاست اطلاعات و فرهنگ به محمد شفیق پوپل رییس این اداره اهدا کرد.

( ح ـ رشیدي )

ارواښاد مولوي محمد نبی محمدي دا سلامي نړی په کچه نومیالی دیني او سیاسي شخصیت وه ، په (۱۳۰۰) لمریزی کال چې له (۱۹۹۲) زیږدیږ کال سره سمون خوری د لوګر ولایت په برکی برک ولسوالۍ اړوند د شیخي خیلو په عباس کلا کې دنیا ته سترګې غړولې، او د اپریل میاشتې ۲۲ نیټه د مرحوم مولوي صاحب د وفات نیټه ده نوموړي د ۲۰۰۲ میلادي کال د اپریل په ۲۲ نیټه خپل روح ملک الموت ته وسپاره او له دې فاني نړۍ څخه یي دتل لپاره سترګې پټي کړي او په لوګر عباس کلا ځمکه کې خاورو ته وسپارل شو.

محمد حليم فدايي (۱۳۴۹ ل. - ) (په انگرېزي: Mohammad Halim Fidai) د لوګر ولایت نوی والی او د وردگ ولايت پخوانی والي وو. فدايي له ۱۹۸۹ څخه چې لا زده کوونکی وو له سیاسي، ټولنیزو، تعلیمي، مدني او فرهنگي فعالیتونو سره مینه درلوده. نوموړی له نړیوالو مشهورو غیر دولتي موسسو او لوړو پوستونو کار کړی دی.

مخينه:
محمد حليم فدايي په ۱۳۴۹ هجري لمریز کال کې د پکتيکا ولايت د سروضې ولسوالۍ په سلطاني کلي کې زېږېدلی دی.

د لوګر په ولايت کي د ميسو د عينک په کان کي د سرو زرو غمي، پړانګان، کالبونه او بوتان راختلي.
د تول ملت تر غوژه يي ورورسوي چي زموژ په دولت اعتبار نشته زکه قايم په خپل توان ندي. اداري فساد پکي زيات دي هسي نه چي دا هم په پاکستان وپلوري نو ملت پري خبر کړي تر سو خپله ملت يي ساتنه وکړي.

باستان شناسان نشانه های از موجودیت یک شهر عصر برونز با قدامت پنج هزار سال را در ساحه مس عینک لوگر یافته اند. به گفتهء این باستان شناسان این شهر در زیر شهر بودا قرار دارد. تا هنوز تنها در یازده درصد ساحه مس عینک حفریات صورت گرفته است، اما آثار یافت شده در این منطقه می تواند تاریخ بودیزم، افغانستان و دنیا را از سر رقم زند.
ساحه مس عینک لوگر در یک زمان در میسر راه ابریشم قرار داشت و بودایان از سراسر جهان برای زیارت به این منطقه می آمدند و این ساحه برای هزار ها سال یکی از پر رونق ترین شهر های بودایان بود.

انجنیر محمد معصوم ستانکزی پسرمرحوم محمود خان ستانکزی در سال ۱۳۳۷ هجری شمسی در قریه مغل خیل ولسوالی محمد آغه ولایت لوگر تولد یافته است.
ستانکزى، تعلیمات ابتدایی خود را در مکتب متوسطه ده نو ولسوالی محمد آغه لوگر تکمیل و بعداً در انستیتيوت تربیوی مخابرات کابل شامل و در رشته مایکرو ویف (Microwave) تحصیلات خویش را الی صنف ۱۴ به اکمال رسانید.
موصوف بعد ازختم دوره مکلفیت تحصیلات نظامی را در رشته مخابره در حربی پوهنتون به اتمام رسانیده و همچنان در کورس عالی افسران دروس قرارگاه، اداره حرب و قوماندانیت را تکمیل نموده است.

استاد (صباح)

مصطفی ازجمله پیلوتهای فعال و قهرمان زمان خویش بود که با اخذ مدالهای فراواني ازطرف دولت جمهوری دموکراتیک فغانستان نایل، ولقب قهرمان دومرتبه ای کشور را ازآن خود کرد.
وي درجنگهاي تنطيمي به شهادت رسيد . جسد موصوف پس ازگذشت شانزده سال ازکوهای تاله برفک ولایت بغلان کشف وبا حضور جنرال عبدالرشید دوستم معاون اول رياست جمهوري و مقامات بلند پایه امنیتی در شهدای صالحین کابل به خال سپرده شد.

شهید بسم الله خان ستانکزی د لوگر ولایت د محمداغی ولسوالی د مغل خیلو د کلی اوسیدونکی یو دینداره، د تولنی او ولس خدمت گار او د شو اخلاقو خاوند وه تل به یی خلکو سره خه سلوک او رویه کوله د هر چا په زره کی یی زای پیدا کری وه، تول عمر یی د خلکو په خدمت کی تیر کر له هر وگری سره یی مرسته کوله.په سخاوت کی یی بیل مقام درلود تول ژوند یی د ملنگانو په شان تیر کر او د ژوند تر پایه یی د حلالی دودی د پیدا کولو لپاره مبارزه کوله او په هر دول حالاتو کی یی د حلالی روزی د موندلو لپاره زیار ویسته، خدای بخشلی شهید د 1394 لمریز کال د ثور د میاشتی په 10 مه نیته د اسلام او انسانیت د دشمنانو لخوا په دیر بی رحمی په شهادت ورسید او د شهادت لور مقام یی په برخه شو .