حادثه تلخ و ناگوار

برید جنرال عبدالمنیر خان (پیلوت) کی بود؟

ماجرای نشست طیاره جیت میگ ۲۱ در میدان هوایی پاره چنار چه گونه اتفاق افتاد؟

نشست طیاره جیت میگ ۲۱ قصدی بود یا مجبوری؟

آیا خود و ‌مال ملت را تسلیم دشمن نمودند؟

بخش نخست

این سوال هایی است که تا حال در ذهن اکثر افسران محترم قوای هوایی باقی مانده و تا حال این معما یا ماجرا بی جواب مانده است.

این بار خواستم یاد ها و خاطرات و گفته های ناگفته از زبان خود جناب محترم جنرال صاحب عبدالمنیر خان هواباز محبوب، شجاع، قهرمان و وطندوست را به تحریر آورده با شما دوستان محترم و ارجمند شریک سازم، قضاوت به دست شماست.

دا څهرې دوياړلو اوستايلو دي!

نن تاسو ته داسې یو افغان ليکوال، ژباړونکی، ژورناليست او هڅاند سيا ستوال درپېژنم چې تاسو ټول یې له نامه اودرانه شخصیت سره پوره آشنا اوبلدد یاست .

زموږ یوه لويه بدبختي داده چې دخپل ليکوال،شاعر ،اديب اوعلمی شخصيت په ژوند ليک نه يو خبر اودا راته معلومه نده چې دغه شخص چې اوس موږ اوتاسو ورته درناوی لرو تردغه ځايه څنگه راورسيد؟ له ماشوم توب نه تردغه وخته يې ژوند څنگه تېرسوی .

دمرحوم بينوا صاحب یې کور ودان چې دهيواد يوزيات شمېر ليکوال یې په خپل عالی اوتاريخي اثر اوسنی ليکوال کي هيوادوالوته وروپېژندل ،چې له بده مرغه اوس یې ديوزيات شمېر ځاي تش دي .

قتل صحرائی غلام نبى چرخی و عواقب آن برای نادر غدار و خانواده وی؟

نبشته ئ از قلم عبدالحميد

بخت غلام نبى چرخی زمانی گشت که به تعهد نادر بالای قرآن که از طریق شاه ولیخان به وی تقدیم گشت، باور کرد. وی عزم را جزم کرد تا بکابل رفته و با نادر خان در مورد آینده اوغانستان وارد افهام و تفاهم سازنده گردد.

غلام نبى خان چرخی در ماه اکتوبر ۱۹۳۲م وارد کابل گشت. اعضای کوردیپلماتیک خارجی که شاهد اولین دیدار وی با نادر بود، وضعیت را سخت متشنج یافتند. بعد از تماس های پشت پرده بین چرخی و نادر، گمان ها به یقین مبدل گشت که نادر قصد انتقال قدرت به هیچ کسى را ندارد و بهر قیمتى شده خود را بحیث شاه بالای اوغانستان تحمیل می دارد.

پښتنی قبیلی

پښتانه يو لوی قوم دی چه په جنوبي او مرکزي اسیا کي ژوند کوي . جمله شمير یي پنځه څلوېښت میلیونه ته رسیږي چي له هغې جملې نه یې ۱۶ میلیونه په افغانستان کي ژوند کوي . دافغانستان د نفوسو په پرتله یي شمېر له ۵۰ نه تر ۶۰ سلنه پوري رسیږي . (دقیقه احصائیه مالومه نه ده .)

د پښتنو د استوګني سیمي :

د پښتنو زيات شمیر تقريباً ۲۶ ميليونه د پاکستان په خيبر پښتونخوا او بلوچستان کي ژوند کوي . د پښتنو کلتوري او ژبني شريکي سیمي »پښتونخوا« په۱۸۹۳کی د انګريز دمستعمرې د سياست له مخي ویشل شوي چه دغه د وېش ليکی ته د »ډورند کرښه« وايي . يو لږ شمير پښتانه په استرالیا ، افريقا او جنوبی امريکا کي ژوند کوي . په تيرو درې لسیزو کي د افغانستان د کورنۍ جګړو له امله زیات افغانان اروپا ، امريکا او استرالیا ته مهاجر شول . اوس په انګلستان کی۸۸۰۰۰کورنۍ ، په المان کي۱۰۰۰۰۰کورنۍ اوپه فرانسه کي۵۰۰۰۰کورنۍ ژوند کوي .

د افغانستان د غرور او د عظمت دوره

ګرانو دوستانو !

دا دي د پروني وسله وال پوځ د شاهي د واکمني دوره له ښیه 1 انځور خداي بخښلي عبدالله خان یفتلي د صدارت مرستیال خداي بخښلي جنرال ارکانحرب سردار عبدالولي خداي بخښلي ستر جنرال ارکانحرب خان محمد خان د دفاع وزیر خداي بخښلي مارشال شاولي خان غازي خداي بخښلي عبدالهادي داوي د مشرانو جرګه ریس خداي بخښلي دګرجنرال ارکانحرب غلام فاروق خان لوي درستیز او خداي بخښلي دګرجنرال ارکانحرب عبدالرزاق خان میوند د حربي پوهنتون قوماندان یوه ښکلي او تاریخي انځور تاسو سره شریکوم .

د امیر شېر علي خان د واکمنۍ پیل !

امیر شېر علي خان د افغانستان يو له مهمو امیرانو څخه و. د ده واکمني په دوو پړاوونو ویشل شوې ده.

لومړی پړاو (۱۸۶۳ – ۱۸۶۶م)

کله چې د هغه پلار امیر دوست محمد خان وفات شو (۱۸۶۳م)، نو شېر علي خان د افغانستان نوی امیر شو.

د واکمنۍ له پیل سره سم یې د خپلو وروڼو (میرزا محمد عظیم خان، محمد افضل خان، او محمد اعظم خان) له طرفه له سختو مخالفتونو او کورنیو جګړو سره مخ شو.

د دغو کورنیو جګړو له امله د امیر واکمني کمزورې شوه او بالاخره په ۱۸۶۶م کې د لنډ وخت لپاره له واکه لرې شو.

د جمعیت ډلی مشر اوریس جمهور برها الدین ربانی ملی خیانت

د جمعیت ډلی مشر اوریس جمهور برها الدین ربانی دخپل څومیاشتینی حکومت په دوران کی ملی اوردو پر پاکستان وپلورله دحامدکرزی او اشرف غنی حکومتونو کی جمعیت ډلی ونډی غوښینی وی ددی جرات یی نشو کولی تر څو دربانی زوی چه دبهرنیو چارو وزیر وه ور څخه پوښتنه وکړی او خساره وغواړی مګر اوسنی حکومت دبیت المال دتر لاسه کولو لپاره باید جدی اقدام وکړی دربانی په هیواد او بهر له هیواده پوره شتمنی مو جوده دی.

قاتل نادرشاه عبدالخالق هزاره

اینکه محمد‌ نادرخان چرا بقتل رسید، دلایل مختلف تاریخی و عندی ارایه گردیده است.

از لحاظ شخصیاتی نظر اینست که عبدالخالق به خونخواهی جنرال غلام‌نبي خان چرخی که طور دعوت به ارگ خواسته شد و پس از یک گفتگوی جنجالی نادرخان به سریاور خود امر میدهد تا اورا باقنداق تفنگ بحدی بکوبند تا جان دهد و جسد ویرا نیز بشکلی تحویل‌ فامیلش میدهند‌ که مراسم فاتحه بجا اورده نتوانند ونیز تمام خانواده اش بشمول اطفال‌صغیر و بانوان هم‌ زندانی‌ شده و هست و بودشان مصادره وَ ضبط میگردد.

فرخنده دیگر در میان ما نیست

انا لله و انا الیه راجعون

فرخنده دختر ۱۷ ساله۴۵ روز پس از ازدواج، به‌گونهٔ مرموز در گلبهار سنتر به قتل رسید!

فرخنده، دختر ۱۷ ساله‌ای که به‌دلیل بسته‌بودن مکاتب از ادامهٔ آموزش بازمانده بود، حدود چهل‌وپنج روز پیش بر اساس توافق خانوادگی با حماد (مشهور به الماس)، پسر حاجی احسان‌الله مشهور به حاجی ملنگ، ازدواج کرده بود.

صبح روز ۱۵ نوامبر، جسد فرخنده در خانهٔ مربوط به خانوادهٔ شوهرش در گلبهار سنتر به‌گونه‌ای مشکوک و مرموز پیدا شد.

د راولپنډۍ، د جنگ ورځپاڼه (۲۷ جون ۱۹۹۲) لیکي:

«د افغانستان واکمن پروفیسور برهان‌الدین رباني، د اسلام‌اباد په لیدنه کي له جنرال حمید ګل سره د ملاقات پر مهال د نوموړي د خدماتو ستاینه کړې او ترې یې غوښتي چي کابل ته ولاړ سي او د افغانستان د اسلامي دولت د سلاکار په توګه دنده ترسره کړي. په همدې مهال جنرال حمید ګل د افغانستان له واکمن څخه مننه وکړه او ویې ویل چي له هېڅ ډول خدمت څخه به دریغ ونه کړي….»

د کابل ولایت مقام یا کوټوالي

دغه ودانۍ د امیر عبدالرحمن خان په دوره کي جوړه سوې وه. دا ودانۍ د پښتونستان څلور لاري د اوبو فواره ته څېرمه، د ښار په مرکزي برخه کي موقعیت درلود. وروسته دا ودانۍ ونړېدله او د کابل ولایت مقام نوي ودانۍ ته ولېږدول سو، چي اوسنی موقعیت یې د ګلبهار سنتر مخ ته دی.
په هغه وخت کي د همدغې ودانۍ ترڅنګ د کابل ښار زندان (نظارت‌خانه)، توقیف‌خانه او اطفاییه هم موجود وو.
د کابل زاړه اوسېدونکي د «کوتوالی» نوم له وېرې یاداوه، ځکه دا ځای د خلکو په ذهن کي د سزا او بندیخوني ځای ګڼل کېده.

مستندی از تاریخ کابل – سال ۱۲۹۵ هجری شمسى

این تصویر تاریخی از خیابان مرکزی کابل، مربوط به سال‌های ۱۲۹۵ هجری شمسى است؛ جایی که زمانی با نام گنبد کوتوالی شناخته می‌شد و در ادبیات رسمی آن دوره تعمیر ولایت کابل خوانده می‌شد. این ساختمان نه‌تنها از بناهای ارزشمند و هویت‌ساز کابل بود، بلکه بخشى از حافظه شهری و ریشه‌های بومی مردم این سرزمین محسوب می‌شد.

اما به‌جای آن‌که دولت وقت این اثر گران‌بها را به‌دلیل تاریخ و اهمیت فرهنگی‌اش،حفظ کند، برعکس، ویرانش کرد و زمین آن را به اقارب امیر توزیع نمود. اکنون همان محل را مردم با نام رستورانت خیبر می‌شناسند، نمى دانم كه حالا موجود است يا نه ؟ و مکانی که بر خرابه‌های یک بنای تاریخی بنا شده است.این تخریب تنها پایان یک ساختمان نبود،پایان یک هویت، یک نام، و یک بخش از تاریخ کابل بود.

د سقاوي اړودوړ څخه د خلاصون په لاره کي د نادرخان او کورنۍ سرښندني

پر ارګ وروستی برید

(( زمونږ تکل د هېواد ژغورل دي، د کورنۍ په کیسه کي مه کېږئ! ارګ وولئ، او هېواد له خطره وژغورئ!)

ژباړن: داود افغان

په بېړني ډول ګامونه پورته شوه. د تلې په ۱۵ مه د شپې پر ۱۰ بجو د وزیرو ډول وهوونکو له زنبورک تخت څخه زما په اشاره خپل ډول وډنګاوه، د زنبورک د ډول ډنګېدو سره جوخت له اسمایې او شېر د روازې څخه ټول ډولونه هم په درنګوولو راغلل. زمونږ لښکرې د سېلابونو په څېر له غرونو را توی شوې. ټول ښار تیارې نیولی و، او ما ټوله شپه د حالاتو څارنه کول. درې څېزونو زمازړه ډېر بوخت کړی و.

لومړی: د کابل ښار د خلګو حال چې په دې نه میاشتو کې ډېره ربړوونه او ځوروونه لیدلې او اوس د یوه روښانه سهار په تمه دي، هیله مند یم چې باید ډېر ژر امنیت ټینګ او دا ځورېدلي خلګ به د سکون احساس وکړي.

دوهم : دا چې د کوهدامن او کوهستان خلګ د حبیب الله په خبرو وه نه غولیږي. له وژونو او وینې تویولو لاس واخلي، ځکه دوی هم د هېواد بچیان او زمونږ وروڼه دي. خو د څو تنو ورانکارو او شر اچوونکو لخوا په چل او فرېب د یادو کړنو عاملین شوې دي. د هغوی وژنو او لوټماریو زه د زړه له کومې اغېزمن کړی وم.

دځمکو له غصب څخه د مخنیوي کمېسیون رهبرۍ پلاوي لوګر ولایت ته سفر وکړ

د عدلیې وزیر په مشرۍ د ځمکو له غصب څخه د مخنیوي او د غصب شویو ځمکو د استرداد کمېسیون رهبرۍ پلاوي لوګر ولایت سفر وکړ.

په دې سفر کې چې د کرنې، اوبو لګولو او مالدارۍ وزیر، د کور او ښار جوړولو وزیر، د سرحدونو، قومونو او قبایلو وزارت معین، د چارو ادارې د عمومي ریاست مرستیال او د کمېسیون نور غړي هم حضور درلود د لوګر ولایت سیمه‌ییزو چارواکو، مسؤلینو او خلکو سره د امارتي ځمکو د استرداد او د فیصلو د تطبیق په اړه ناسته وشوه.

دپښتنو د توکم بيل بيل نومونه

(پښتون - افغان - سليماني - روه اوپټا ن )

پښتا نۀ : دپښتنوموجوده ټولنه زماپه خيا ل د اوږدو پيړيوپه بهير کى عموماً لۀ دريو توک څخه جوړه شوى ده چى ډيرستريې سليمان بل يې ساک او دريم يې ډير کوچنى عبراني دى .

د دغې ټولنى وګړي د زمان او مکان دبيلوبيلوشرايطو په رڼاکى دافغا ن ، سليما ني ، روهي ، پټا ن اوپښتون په نا مۀ هم يا دشوي اويا ديږي . دوي غا لباً ځا ن دپښتون په نامۀ پيژني . دا هماغه نوم دى چى ديونا ني لرغون مؤرخينوپه تاريخي يا دونوکى په لږ څۀ تغيرسره زيا ت راغلى دى .

دتاريخ پلار هيرودوت په ( ق ، م ) څلورمه پيړۍ کى د (پختويس - paxtues ) يا ( پکتويس ) يا پکتي نوم او دهغوي سيمى پکتيکا ( paktika ) يا پختيخا (paxtixa ) په نوم يا دوي چى لومړي دواړه نومونه په يونا ني تلفظ دي . دهيرودوت لۀ يونا ني تلفظ او رسم الخط څخه په څرګنده ښکا ري چى هغه د ( پښت ) په نامۀ ديوۀ قوم اود ( پختيخا) په نامۀ دهغوي دټا ټوبي يا دونه کوي .

نقش پررنگ آمریکا در اختلافات سیاسی در پاکستان و سلطه نظامی بر جنوب آسیا

«در یک سند دیپلماتیک محرمانه که به تازگی فاش شده مشخص شد آمریکا در سال ۲۰۲۲ به دیپلمات‌های پاکستانی برای یافتن راهی به منظور برکناری و حذف عمران خان، نخست وزیر وقت فشار وارد کرده بود. عمران خان که اواخر همان سال از سمتش برکنار شد حامی ایالات متحده یا دستورکار ژئوپلیتیک این کشور نبود و می‌خواست به چین و روسیه نزدیک‌تر شود».

به گزارش ایسنا، شبکه خبری راشاتودی در گزارشی می‌نویسد: عمران خان پس از برکناری به سرعت دستگیر و از حضور در عرصه سیاسی منع شد. در همان هفته‌ای که این اتفاقات افتاد پاکستان یک توافق دفاعی جدید با آمریکا بست که موید روابط قدیمی بین واشنگتن و ارتش پاکستان بود که مدت‌هاست ستون اصلی دولت را تشکیل داده‌اند.

کلتوري او تاریخي میراثونه، د ولس د هویت ژوندۍ نښې

شېرمحمد امیني ستانکزی

د هر ملت د تاریخ او تمدن بنسټ د هغه د کلتوري او تاریخي میراثونو په ستنو ولاړ وي، دغه میراثونه نه یوازې د تېرو نسلونو ژوند، دودونه، فکر او هنرونه انځوروي، بلکې د راتلونکو نسلونو لپاره د هویت، ویاړ او زده‌کړې ژوندۍ سرچینې هم دي.

افغانستان، چې د لرغوني تمدن او بډایه کلتور خاوره ده، د تاریخ په اوږدو کې د مېړانې، سرښندنې او پوهې په ډګر کې تل ویاړلی هېواد پاتې شوی دی، زموږ د نیکونو د ژوند نښې، د تاریخي آثارو، کلاګانو، مقبرو او مدني ودانیو په بڼه لا هم زموږ د ملت د عزت او غیرت څرګندې نښې دي.

د دغو ارزښتونو ساتنه نه یوازې ملي وجیبه ده، بلکې د تاریخ د بډاینې او ملت د پیوستون لامل هم ګرځي.

دي قسم ظالمانو سره څه کول پکار دي مجاهد ملته ؟

د لوګر پیښه: تیره شپه د یوې ښځې او یوې 12 کلنې نجلې نه لومړې سرونه پرې شوې (حلال کړی شوې ) بیا یې په تبر ټوټې ټوټې کړي او وروسته یې صندوق کې اچولي وي.

دوه کسان نیول شوې او په جرم یې اعتراف کړي.

مطالعه؛ د فکر او پرمختګ کيلي

لیکنه: شېرمحمد امیني ستانکزی

مطالعه د انسان د فکر پراخېدو، د حافظې پیاوړتیا او د پوهې د کچې د لوړولو له ټولو اغېزمنه وسیله ده. څېړنې ښيي، چې دوامداره مطالعه نه یوازې د حافظې ځواک زیاتوي؛ بلکې د دماغ د نوښت وړتیا هم لوړوي.

دغه وړتیا په ورځني ژوند کې د ستونزو د حل، منطقي تصمیم نیولو یا د نویو نظریاتو د رامنځته کولو لپاره حیاتي اهمیت لري.

مطالعه انسان ته دا فرصت برابروي، چې له پوهې، اختراعاتو او نویو پرمختګونو سره ژوره بلدتیا پیدا کړي. مثلاً یو زده‌کوونکی، چې تل علمي کتابونه، مقالې او سرچینې لولي، نه یوازې خپله حافظه غښتلې کوي؛بلکې د تحلیل، تفکر او تصمیم نیولو وړتیا یې هم لوړېږي.

د هغې ماشومې او مېرمنې د جنازې مراسم ترسره شول

د لوګر ولايت د مرکز اړوند په عمر اباد سيمه کې د هغې ماشومې او مېرمنې د جنازې مراسم ترسره شول، چې وړمه شپه د پيسو لپاره قتل شوي وو.

چې دغه قاتلين د مقتولې مېرمنې د کورنۍ غړي وو: «ماشومه سومايه نومېده. يو تن چې دوه مېرمنې يې کړې وې، له لومړۍ يې اولاد نه و او له دويمې څخه يې يوازې همدا يوه لور درلوده. يو قاتل وزيرګل د همدې دويمې ښځې ورور دی. دويم قاتل چې وقاص نومېږي د ياد شخص د اولې ښځې وراره دی. وقاص له خپلې عمه څخه په تهديد، وهلو او ټکولو دغه پيسې اخيستې وې.»