شماری از شرکت‌های استخراجی به ‌شکل غیرقانونی ده‌‌ها هزار تن سنگ کرومایت را از ولایت لوگر جمع ‌آوری و سپس به پاکستان انتقال داده ‌اند.
این یافته ‌ها نشان می‌ دهد که برخی از شرکت‌ ها پس از جمع‌ آوری سنگ کرومایت از ولسوالی محمدآغه ولایت لوگر، از مقام‌ های وزارت معادن و پترولیم اجازه خواسته‌ اند که این سنگ‌ها را بدون پروسس به پاکستان صادر کنند.

 با این حال، یافته‌ های ۸ صبح نشان می‌ دهد که برخی از مقام‌ های وزارت  معادن پس از درخواستی شماری از شرکت‌ها، دستور انتقال سنگ‌ های کرومایت را صادر کرده ‌اند.

شرکت خالد ایاض، به تاریخ ۱۵/۱۱/۱۳۹۲، عنوانی وزارت معادن و پترولیم یک درخواستی داده و از مقام‌ های این وزارت خواهان انتقال حدود ۶ هزار تن سنگ کرومایت به پاکستان شده است.

انتقال یا «قاچاق» سنگ کرومایت؟

در بخشی از این درخواستی آمده است: «به مقدار ۵٫۵ الی ۶ هزار تن سنگ  کرومایت را از ولسوالی محمد آغه ولایت لوگر، می‌خواهم که بدون پروسس از راه تورخم به پاکستان انتقال بدهم. بنا از مقام محترم وزارت معادن استدعا دارم که از روی لطف امر انتقال این مقدار سنگ را بالای شعبه‌های مربوطه عنایت فرماید.»

مسوولان شرکت خالد ایاض، در پایان درخواستی خود تاکید کرده‌اند «اگر مقام‌ها امر انتقال این سنگ را بدهند»، آنان را «قدر» می‌کنند.

در حالی‌که در این درخواستی مشخص نشده است که شرکت خالد ایاض، حدود شش هزار تن سنگ کرومایت را چگونه از ولسوالی محمد آغه به‌دست آورده‌اند و این مقدار سنگ توسط کدام شرکت و به اجازه‌ی کدام نهاد استخراج شده است، اما جمیل حارث، معین مالی و اداری وزارت معادن و پترولیم در پایان این درخواستی به آمریت قراردادها و جوازدهی این وزارت گفته که موضوع به ریاست معادن ولایت لوگر ارجاع گردد.

مسوولان ریاست معادن لوگر اما در پاسخ به هدایت معین اداری و مالی، قیمت فی تن سنگ کرومایت را ۱۸۹ دالر تعین کرده و به شرکت خالد ایاض اجازه انتقال آن را به پاکستان داده است.

امر فوق‌العاده

ریاست معادن لوگر در مکتوب شماره ۴۵۲/۳۰۱ تاریخ ۷/۸/۹۲، عنوانی ولسوالی محمد آغه گفته است که در اثر امر فوق‌العاده آقای حارث، معین مالی و اداری، به شرکت خالد ایاض اجازه انتقال ۶ هزار تن سنگ کرومایت را بدهد.

در همین حال، برخی از شرکت‌های استخراجی و پروسس مواد معدنی دیگر نیز، پس از یک درخواستی عنوانی مقام وزارت معادن، اجازه یافته‌اند تا ده‌ها هزار تن سنگ کرومایت را به خارج از کشور انتقال دهند.

شرکت استخراجی و پروسس مواد معدنی «شیخ سخی» بدون مشخص کردن تاریخ، عنوانی مقام وزارت معادن و پترولیم عارض شده و خواهان اجازه انتقال ۵ هزار تن سنگ کرومایت از ولایت لوگر به جلال‌آباد شده است.

در بخشی از عریضه این شرکت آمده است: «پیش از این جهت ایجاد فابریکه به مقام محترم عارض گردیده بودم و مقام وزارت معادن برایم اجازه ساخت فابریکه را داده‌اند و اکنون به مقدار پنج هزار تن سنگ کرومایت را که از مردم لوگر خریداری کردم، می‌خواهم آن را به فابریکه پروسس کرومایت انتقال دهم.

.»این شرکت، از مقام‌های وزارت معادن و پترولیم خواسته است که به‌زودی اجازه انتقال حدود پنج هزار تن سنگ کرومایت را به ولایت ننگرهار بدهد».

خرید سنگ کرومایت از مردم

با آن‌که شرکت شیخ سخی در عریضه‌ی خود تاکید کرده که حدود ۵ هزار تن  سنگ کرومایت را از مردم ولایت لوگر خریدار کرده، اما معین اداری و مالی وزارت معادن به تاریخ ۱۷/۷/۱۳۹۲، بدون در نظرداشت قانون معادن، به آمریت قراردادها و جوازدهی این وزارت دستور داده که «در مورد طبق هدایت مقام محترم اجراات کنید.»

آمریت قراردادهای وزارت معادن نیز در پاسخ معین مالی و اداری نوشته است: «ریاست کدستر موضوع را به ریاست معادن ولایت لوگر ارجاع کند تا اجازه پنج هزار تن سنگ کرومایت را در صورتی‌که قبلا توسط مردم جمع‌آوری شده باشد، برای پروسس به «شرکت شیخ سخی» اجازه انتقال آن داده شود.

.»در حالی‌که شرکت شیخ سخی، به‌صورت آشکارا نوشته است که حدود ۵ هزار تن سنگ کرومایت را از مردم ولایت لوگر خریداری کرده است، اما برخی از مقام‌های وزارت معادن بدون بررسی اجازه انتقال آن را داده‌اند.

اما مسوولان شرکت شیخ سخی کامران می‌گویند که این شرکت پیش از این با وزارت معادن قرار داد بسته کرده و به‌صورت رسمی سنگ کرومایت برخی از ولایت‌ها را که «ضبط و کشف» شده است، به فابریکه خود انتقال می‌دهد.

ضابط خان معاون این شرکت به ۸صبح گفت: «شرکت ما اجازه استخراج را ندارد؛ اما اجازه انتقال سنگ کرومایت ضبط شده‌ی ولایت‌های لوگر، وردگ و غزنی را داریم. انتقال سنگ‌های کرومایت از ولایت‌های لوگر و وردک پایان یافته است. اکنون از خوست، گردیز، غزنی و ننگرهار را انتقال می‌دهیم.»

آقای ضابط خان گفته‌های فرمانده پولیس لوگر مبنی بر پیشنهاد رشوه به او را رد می‌کند و آمارهای متناقض در مورد انتقال سنگ کرومایت لوگر ارایه می‌کند.

.او گفت: «سنگ کرومایت لوگر تمام شد و کم‌تر از ۲۰۰ تن را انتقال دادیم و فردا (چهارشنبه) قرار است که سنگ کرومایت غزنی را انتقال بدهیم. وحیدالله شهرانی سال گذشته به ما گفته بود که فابریکه بسازید و وزارت معادن سنگ‌های ذخیره شده را با شرکت سخی قرار داد می‌کند، اما پس از استعفای شهرانی، معین مالی و اداری حکم انتقال سنگ کرومایت را داد.»

به‌گفته او، زمانی‌که محمداکبر بارکزی به‌حیث وزیر جدید معادن معرفی شد، انتقال سنگ‌های ذخیره‌ شده کرومایت را منع اعلام کرد.

او ادامه داد: «یک- دو شرکت دیگر وجود دارد که مسوولان‌شان به وزارت می‌روند، بد کارمندان و مقام‌های وزارت معادن می‌آیند. شاید کارهای غیرقانونی و زور ازمایی کنند و با همه‌گی بسته هستند، اما

 وزیر جدید که منع اعلام کرد و ما تقریبا صد دفعه همرای وزیر نو صحبت کردیم و دوباره اجازه انتقال سنگ‌های ذخیره شده را به ما داد.»

از سوی دیگر، مسوولان دیده‌بان شفافیت می‌گویند که مقام‌های وزارت معادن به‌جای این‌که موضوع را جهت بررسی به امنیت ملی ارجاع می‌کردند به‌شکل غیرقانونی اجازه انتقال این مقدار سنگ را صادر کرده‌اند.

جاوید نورانی از مسوولان این دیده‌بان گفت: «مقام‌های وزارت معادن حق ندارند که مواد معدنی را به شکل غیرقانونی به فروش برسانند. در لوگر سنگ کرومایت به‌شکل غیرقانونی استخراج می‌شود و باید شرکت‌ها به ارگان‌های کشفی و امنیتی معرفی می‌شدند، اما برعکس اجازه انتقال سنگ‌هایی که به‌شکل غیرقانونی استخراج شده از سوی مقام‌های وزارت معادن صادر شده است.»

با این همه، شرکت ذوب آهن عبدالرحمان بابا نیز سال گذشته، عنوانی مقام وزارت معادن و پترولیم عارض شده و از این وزارت خواسته که یک مقدار سنگ کرومایت ولایت‌های لوگر و میدان‌وردک را به این شرکت به فروش برساند.

این شرکت در عریضه خود نوشته است: «قرار معلومات وزارت معادن و پترولیم یک مقدار سنگ کرومایت را از ولایت‌های لوگر و میدان‌وردک در اختیار دارد، بنا از مقام محترم وزارت معادن می‌خواهیم که طبق مقررات در بدل قیمت، مقداری از سنگ را به دسترس شرکت ذوب آهن عبدالرحمان بابا بگذارد.»

جمیل حارث، معین اداری و مالی وزارت معادن، بازهم به آمریت قراردادها و جوازدهی این وزارت دستور داده است که «طبق هدایت مقام محترم اجراات» کن

.روزنامه ۸صبح تلاش کرد تا نظر یکی از مسوولان وزارت معادن و پترولیم، شرکت خالد ایاض و عبدالرحمان بابا را نیز بگیرد، اما موفق به گفتگو با مسوولان این وزارت و شرکت‌های یادشده نشد.

فساد گسترده‌ی مالی

در همین حال، مسوولان دیده‌بان شفافیت افغانستان با انتقاد از وزارت معادن و پترولیم، برخی از مسوولان و ماموران این وزارت را متهم به فساد گسترده‌ی مالی و اداری می‌کنند.

جاوید نورانی از مسوولان این نهاد گفت: «وزارت معادن براساس قانون معادن ۲۰۱۰، بدون امضای قرارداد حق ندارد که معادن را به شرکت‌ها بدهد. وزارت معادن پس از بررسی پروپوزل‌ها اگر معدن کوچک بود، حق امضای قرارداد را دارد؛ در غیر آن قرار داد معادن بزرگ و مهم کشور باید توسط شورای وزیران و یا پارلمان تایید شود. چون در سنگ کرومایت لوگر پلاتینیم وجود دارد و بهای آن از طلا بیشتر است.»

آقای نورانی می‌گوید مدارک موثق وجود دارد که برخی از زورمندان با همکاری و هماهنگی مقام‌های وزارت معادن و پترولیم، روزانه ده‌ها لاری سنگ کرومایت را از لوگر استخراج و به پاکستان انتقال می‌دهند. او افزود: «برخی از شرکت‌ها با یک امضای معین اداری ده‌ها تن سنگ را به پاکستان انتقال می‌دهند.»

به‌گفته نورانی، پیش از این سه لاری سنگ کرومایت که به همکاری یکی از مسوولان پولیس ولایت لوگر وارد کابل می‌شد، توسط امنیت ملی توقیف شد: «مسوول یادشده به جرم خود اعتراف کرده و راهی زندان شدند. اکنون آزاد شده و در فرماندهی پولیس لوگر ایفای وظیفه می‌کنند که به‌صورت مستقیم در استخراج غیرقانونی و قاچاق سنگ کرومایت دست دارند.»

آقای نورانی می‌افزاید: «براساس قانون، معین اداری و مالی و دیگر مقام‌ها حق ندارند که به شرکت‌ها اجازه انتقال سنگ کرومایت را بدهند.»

تسلط زورمندان بالای معادن کرومایت لوگر

به‌گفته او، معدن‌های کوچک و بزرگ سنگ کرومایت در ولسوالی‌های محمد آغه و بره‌کی برک ولایت لوگر وجود دارد که توسط زورمندان استخراج می‌شود.

در همین حال، شماری از فعالان جامعه مدنی در ولایت لوگر می‌گویند که قاچاقبران و زورمندان از حدود نه محل این ولایت به‌شکل غیرقانونی سنگ کرومایت را استخراج می‌کنند.

داکتر موسی محمدی، از فعالان جامعه مدنی در ولایت لوگر می‌گوید که در حال حاضر در مناطق بابوش، دادو خیل، ولسوالی محمد آغه و در بخشی از ولسوالی محمد آغه که ناامنی بیشتر است، روزانه سنگ کرومایت به‌شکل غیرقانونی استخراج می‌شود.

آقای محمدی می‌افزاید که برخی از نهادهای مدنی در ولایت لوگر به شدت کار می‌کنند تا با همکاری و هماهنگی وزارت‌های امور داخله و معادن جلو استخراج غیرقانونی و قاچاق سنگ کرومایت را بگیرند.

این فعال جامعه مدنی به ۸صبح گفت: «در لوگر تاکنون یک معدن به‌صورت رسمی قرار داد شده و دیگر معدن‌ها به‌شکل غیرقانونی استخراج می‌شود. مقام‌ها باید در این راستا جدی تلاش کنند.

«به‌گفته او، امنیت ملی پیش از این حدود ۶ هزار تن سنگ کرومایت را که  به‌شکل غیرقانونی از برخی از مناطق ولسوالی محمد آغه استخراج شده بود کشف و ضبط کرد، اما مسوولان ریاست معادن لوگر پس از امر فوق‌العاده برخی از مقام‌های وزارت معادن اجازه انتقال این مقدار سنگ را به شرکت خالد ایاض صادر کردند».

از سوی دیگر، شماری از اعضای شبکه نظارت از منابع طبیعی افغانستان نیز می‌گویند که در حال حاضر استخراج غیرقانونی سنگ کرومایت در برخی از مناطق ناامن لوگر ادامه دارد.

مدیر حاکم، از اعضای این شبکه گفت: «در بازار محمد آغه برخی از تجار و افراد اتاق دارند و کارگران را استخدام کردند تا سنگ کرومایت را به‌شکل غیرقانونی استخراج کنند.»
آقای حاکم که از باشندگان ولایت لوگر نیز است می‌گوید که بارها در ولسوالی محمد آغه سفر کرده و از وضعیت معادن این ولسوالی آگاهی کامل دارد.

او از مسوولان وزارت معادن و وزارت امور داخله می‌خواهد که جلو استخراج غیرقانونی سنگ کرومایت ولایت لوگر را بگیرند.

فرمانده پولیس محمد آغه همکار قاچاقبران

با این حال، مقام‌های شورای ولایتی لوگر می‌گویند که فرمانده پولیس ولسوالی محمد آغه در استخراج غیرقانونی سنگ کرومایت برخی از مناطق این ولسوالی دست دارد.

عبدالولی وکیل، رییس شورای ولایتی لوگر می‌گوید که عبدالوکیل فرمانده پولیس ولسوالی محمد آغه با همکاری یکی از نمایندگان مردم لوگر در مجلس نمایندگان در استخراج غیرقانونی و قاچاق سنگ کرومایت این ولسوالی دست دارد.

آقای وکیل می‎گوید که آنان مدارک موثق در اختیار دارند که فرمانده پولیس ولسوالی محمد آغه در قاچاق سنگ کرومایت این ولسوالی دست دارد: «فرمانده پولیس ولسوالی محمد آغه با همکاری یکی از نمایندگان مردم لوگر سنگ کرومایت ولسوالی محمد آغه را قاچاق می‌کند. در این بخش سند نیز وجود دارد، ما به همین دلیل چند روز پیش با وزیر صاحب داخله ملاقات کردیم و از وزیر داخله خواهان برکناری فرمانده پولیس ولسوالی محمد آغه شدیم.»

به‌گفته آقای وکیل، حاجی حامد ولسوالی پیشین محمد آغه نیز در استخراج غیرقانونی و قاچاق سنگ کرومایت این ولسوالی دست داشت که او توسط مقام‌های محلی برکنار شد.

اما علی محمد شهیدی، از نمایندگان مردم لوگر در مجلس نمایندگان می‌گوید که او بارها به مقام‌های حکومت و رییس‌جمهور کرزی شکایت کرده که سنگ کرومایت ولایت لوگر به‌شکل غیرقانونی استخراج می‌شود.

شکایت‌های بدون نتیجه

آقای شهیدی گفت: «اراکین برخی از وزارت‌خانه در استخراج غیرقانونی شریک هستند. برخی از افراد بدون قرارداد، سنگ کرومایت را از محمد آغه استخراج می‌کنند. وزارت معادن به دروغ مکتوب‌های گوناگون صادر می‌کند؛ در حالی‌که برخی از مقام‌ها در قاچاق کرومایت دست دارند؛ این موضوع را شخصا با رییس‌جمهور کرزی نیز در جریان گذاشتم؛ اما هیچ نتیجه نداشته است.»

این نماینده مجلس می‌گوید که قاچاقبران و زورمندان روزانه چندین لاری سنگ کرومایت به پاکستان قاچاق می‌کنند: «قاچاقبران به‌شکل ماهرانه و با همکاری مسوولان محلی سنگ کرومایت را استخراج می‌کنند.»

گل پادشاه مجیدی، عضو دیگر مجلس نمایندگان می‌گوید، زورمندان بدون همکاری و هماهنگی مقام‌های حکومت نمی‌توانند که سنگ کرومایت لوگر را استخراج کنند.

آقای مجیدی گفت: «وزارت معادن نیز در مناطقی که اصلا حکومت تسلط ندارد، قرارداد می‌کند که راه نظارت بسته و فساد گسترش می‌یابد. در مناطق ناامن طالبان و گروه‌های تروریستی از معادن سود می‌برند. استخراج در مناطق ناامن صورت می‌گیرد، طالبان و زورمندان در مناطق ناامن لوگر باج‌گیری می‌کنند.

.»به‌گفته مجیدی، برخی از شرکت‌ها زمانی‌که قرارداد یک معدن را می‌گیرند، چند معدن دیگر را نیز به‌شکل غیرقانونی استخراج می‌کنند: «اکثریت معادن کرومایت لوگر به سرعت استخراج می‌شوند، اما از آن جلوگیری صورت نمی‌گیرد. برخی از شرکت‌های وجود دارد که براساس هدایت و امر مقام‌های وزارت سنگ‌هایی که در گمرک‌ها متوقف می‌شود را به خارج از کشور انتقال می‌دهند.»

از سوی دیگر، یافته‌های ۸صبح نشان می‌دهد که ریاست معادن و مقام ولایت لوگر بارها به فرماندهی پولیس این ولایت مکتوب فرستاده و تایید شده که استخراج غیرقانونی در برخی از مناطق این ولایت جریان دارد.

در مکتوب شماره ۴۶۱، تاریخ ۱۱/۸/۹۲ مقام ولایت لوگر عنوانی  فرماندهی پولیس لوگر آمده است: «در برخی از نقاط ولسوالی شش‌گانه ولایت لوگر استخراج و انتقال خودسرانه سنگ کرومایت صورت می‌گیرد، ریاست معادن مصمم است که با کمک پولیس فعالیت‌های غیرقانونی را متوقف کند تا جهت استخراج قانونی مساعد و زمینه اشتغال کاری برای باشندگان لوگر مساعد شود.

.»در این مکتوب، از پولیس خواهش شده است که از استخراج خودسرانه برخی از مناطق دور دست ولایت لوگر جلوگیری صورت بگیرد».

جلوگیری از قاچاقبران

اما مل پاسوال عبدالحکیم اسحق‌زی، فرمانده پولیس ولایت لوگر با آن‌که دست داشتن فرمانده پولیس ولسوالی محمد آغه را در قاچاق سنگ کرومایت به‌ شدت رد می‌کند، می‌گوید که در جریان هشت ماه گذشته جلوی زورمندان و قاچاقبران سنگ کرومایت را گرفته است.

آقای اسحق‌زی گفت: «پیش از من شاید فرمانده پولیس محمد آغه در استخراج غیرقانونی دست داشته باشد، اما در جریان هشت ماه گذشته که من به حیث فرمانده پولیس لوگر وظیفه اجرا می‌کنم، به غیر از این‌که دو لاری سنگ کرومایت کشف شده است، یک گرام سنگ دیگر غیرقانونی استخراج نشده است.

.»او ادامه داد: »سال گذشته ریاست معادن به برخی از افراد امر داده بود که چند موتر سنگ کرومایت جمع‌آوری شده را انتقال دهند. من به وزارت داخله پیشنهاد کردم که برخی از افراد به هدایت وزارت معادن سنگ کرومایت را از لوگر انتقال می‌دهند، وزیر صاحب دستور داد که به هیچ کس اجازه انتقال و استخراج غیرقانونی داده نشود.»

وعده‌ی پرداخت رشوه

در همین حال، فرمانده پولیس لوگر می‌گوید که در جریان هشت ماه گذشته، برخی از زورمندان که سنگ کرومایت را قاچاق می‌کردند، به او پیشنهاد کرده که در بدل استخراج غیرقانونی سنگ کرومایت، ده‌ها هزار افغانی به او رشوه می‌پردازند.

اسحق‌زی گفت: «پیش از این حاجی قاسم قندهاری و چند جلال‌آبادی سنگ کرومایت برخی از مناطق لوگر را جمع‌آوری و خارج از لوگر انتقال می‌دادند، اما وزیر صاحب داخله به من دستور داد که به هیچ‌وجه به چنین افراد اجازه استخراج غیرقانونی سنگ کرومایت را ندهم. این آدم‌ها (حاجی قاسم قندهاری و چند تن دیگر) نزد من آمدند و مدعی شدند که ماهانه صدها هزار افغانی به من می‌پردازند، اما من هرگز قبول نکردم.»

آقای اسحق‌زی می‌گوید که قاچاقبران قندهاری، هلمندی و جلال‌آبادی که در استخراج و قاچاق سنگ کرومایت ولایت لوگر دست داشتند، اکنون نمی‌توانند که دست به این کار بزنند: «چند بار این‌ها پیشنهاد کردند و هرگز قبول نکردم. اکنون نمی‌توانند که از معادن لوگر استفاده غیرقانونی کنند.»

استخراج غیرقانونی و افزایش ناامنی‌ها در لوگر

از سوی دیگر، مقام‌های شورای ولایتی لوگر می‌گویند که استخراج غیرقانونی سنگ کرومایت باعث شده که ناامنی در برخی از ولسوالی‌های لوگر بیشتر شود.

عبدالولی وکیل، رییس شورای ولایتی لوگر گفت: «استخراج غیرقانونی سنگ کرومایت یکی از دلایل افزایش ناامنی در لوگر به‌شمار می‌رود. کسانی‌که رابطه نزدیک با مخالفان دارند، بیشتر استخراج می‌کنند. اکنون حکومت در برخی از مناطق که معادن کرومایت وجود دارد دسترسی ندارد و قاچاقبران با استفاده از مخالفان نیز در صدد استخراج سنگ کرومایت لوگر هستند.»

فرمانده پولیس لوگر، اما می‌گوید در کوه‌های ولایت میدان‌وردک که با ولایت لوگر هم‌مرز است، کندن‌کاری و استخراج غیرقانونی جریان دارد.

اسحق زی گفت: «این مناطق ناامن است و پولیس نیز در آن‌جا حاکمیت ندارد.»

با آن‌که مقام‌های محلی ولایت لوگر در جریان یک سال گذشته، بارها از طریق رسانه‌ها اعلام کرده‌اند که از استخراج غیرقانونی سنگ کرومایت این ولایت جلوگیری کرده‌اند؛ اما روزنامه ۸صبح تلاش کرد تا در مورد افزایش استخراج غیرقانونی معادن سنگ کرومایت ولسوالی محمد آغه، نظر والی این ولایت را بگیرد، ولی نیاز محمد امیری، والی این ولایت حاضر به گفتگو نشد.

منبع: ۸ صبح