Home خانه
خلص سوانح غازی سپه سالار غلام حیدر خان
غازی سپه سالار غلام حیدر خان چرخی پسر ملک صمد خان یوسفزی چرخی در سال 1879 در عهد امیر شیر علی خان قومندان نظامی قوای مرکز افغانستان بوده و بعداً در زمان حکومت امیر محمد یعقوب خان به صفت قومندان قوای سرحدی افغانی در علی مسجد وظیفه انجام مینمود و یکی از جنرالانی بود که از طرف لارد برنس انگلیس از عفو عمومی مستثنی گردیده و او شخصی بود که شدیداً مخالف انگلیس ها هنگام جهاد در تمام عمر بر علیه انگلیس ها در سرحد اسمار قد علم و جهاد بر دوش داشت.
در جوالای 1880 با قوای خود به امیر عبدالرحمن خان پیوست و بعد از آن خدمت معتنابهی برای امیر در جمعه آوری عساکر انجام داد و امیر او را به طرف ترکستان به مقابل رقیب خود اعزام کرد. در سال 1881 از طرف امیر به حیث والی غزنی مقرر گردید وقتیکه امیر عبدالرحمن خان یک تعداد از قوای خود را به قندهار میفرستاد. او را بحیث معین قوای مرکز به آنجا تعین کرد و به زودی به حیث قومندان قول اردوی قندهار تعین کرد. او خیلی طرف اعتماد امیر بود و امیر درهر موقع از صداقت و خدمت گذاریش ستایش میکرد.
در سال 1882 بحیث سر قومندان مقرر گردید. امیر گفت او یک مرد صاحب قدرت و عزم است. کار خود را به وجهه احسن انجام میدهد و از آن به بعد هر وقت مصروف لشکر کشی ها برای تسخیر ولایات همجوار در جلال آباد و یا در هر نقاط دیگری در تمام کارزار ها موفقانه از میدان بدر میشد،او منگل ها، کلمان و کشمون شینوار و مهمند اسمار و نورستان را از قید رقیب انگلیس ها کشید. مطیع دولت افغانستان ساخت.
کافرستان و مردم آنرا مسلمان ساخت و بعداً به وسعت خاک افغانستان افزود در سال 1886 امیر او را بحیث وزیر دفاع و جنگ ملقب ساخت یعنی سپه سالاری را از همان طریق بدست آورد و به اعطای دو نشان الماس از طرف امیر مفتخر گردید. بتاریخ 1885 عبدالرحمن خان را تا راولپندی همراهی کرد بعد از عودت امیر عبدالرحمن خان کرنیل رویجوی گفت امیر عبدالرحمن خان به استثنای سپه سالار غلام حیدر خان دیگر صاحب منصبی که در نفوذ و لیافت خود مشهور باشد ندارد قرار روایت مورخین جناب سپه سالار صاحب در نخستین مرحله معاهده دیورند در معیت امیر عبدالرحمن خان بود حینیکه امیر عبدالرحمن خان معاهده دیورند را با لارد برنس وایسرای هند برطانیوی امضا مینماید بر خطای تاریخی و سیاسی خود موضوع (خطای سیاسی) خود را با سپه سالار صاحب که مصاحب او را داشت، در میان گذاشت. راه برگشت ازین خطا را مشوره خواستند سپه سالار صاحب در جواب فرمود، راه حل موجود است بشرط اینکه امیر صاحب خشم نگیرد.
امیر عبدالرحمن خان میگوید برآنچه شما لازم دانید بگویید و طرف قبول و تائید است. همان امیر عبدالرحمن خان به لارد برنس می گوید بهتر است معاهده را غلام حیدر خان که نمایندگی مردم را دارند مطالعه و امضاء نمائید و لارد برنس حاضر میشود تا بالموجه با سپه سالار صاحب غلام حیدر خان چرخی صحبت نموده در معاهده تائید و امضای سپه سالارصاحب را بگیرد، همانا سپه سالار صاحب وقتی معاهده را مطالعه میکند، میبیند که به کلی به نفع طرف انگیس و به ضرر جامعه افغانی است. با کلمات سخت و درشت عبدالرحمن خان را یک شخص و پادشاهی موقتی گفته و سند معاهده دیورند با امضای عبدالرحمن خان را پاره کرده و امضای امیر عبدالرحمن خان را میبلعد.
لارد برنس هر قدر تلاش مینماید، جزء سند بی امضا چیزی دستگیرش نمی شود و جناب سپه سالار صاحب به حیث شخصیت ملی با اعتبار جامعه افغانستان نماینده هند برطانیوی و وایسرای با نائب السلطنه انگلیس تمثیل و معرفی میشود اینکه در ثانی به چه شکل معامله دیورند بالای امیر عبدالرحمن خان تحمیل گردید، قابل تنبیع و ریسرچ تاریخی میباشد. سپه سالار غلام حیدر خان چرخی به تاریخ 1305 قمری در اسمار از طرف ایجنت های انگلیس مسموم و به درجه شهادت نایل گردید.