در جستجوی نجم العرفا حیدری وجودی

نویسنده: استاد شاه محمود محمود

از سالیان طولانی با نام حیدری وجودی منیحث شاعر اشنا بودم . مطالب و اشعار از حیدری وجودی را در مجلات و روزنامه ها که ندرتا" با تصویرشان انتشار مییافت ؛ چهره ایشان را برایم مجسم و ماندگار ساخته بود. در سالهای پسین صحبت ها و مصاحبه های شان را در تلویزیون تماشا مینمودم . بنا" همیشه در تلاش بودم که با ایشان آشنا شوم . بنابر مشوره و توصیه برادر گرانقدر حسن بیژن سیاح و ژورنالیست ورزیده کشور که آدرس دقیق محترم حیدری وجودی را در اختیارم گذاشت .

راهی کتابخانه عامه کابل شدم . با وجودیکه کتابخانه عامه کابل را از دوران نوجوانی ؛ و حتی چند دهه قبل زمانیکه دانشمند مرحوم نیلاب رحیمی خدا بیامرز رییس کتابخانه بود و من بار ها در خدمت شان بودم و برخی مقاله ها و مطالب برای مجله « کتاب » می نوشتم ؛ دفاتر کتابخانه را آشنا بودم . اما اینکه بعد از سالیان زیادی وارد کتابخانه عامه شدم مجبورا" باید می پرسیدم که محترم حیدری وجودی کجا تشریف دارند. بار اول که به سراغ شاعر گرانقدر رفتم تشریف نداشتند ؛ چون در سیمیناری راجع به « تصوف » دعوت شده بودند. موصوف بیشتر از نیم قرن در دفتر و یا شعبه « مجلات و روزنامه ها و جراید » ایفای وظیفه دارند . بار دیگر موفق به دیدار شان شدم و بعد از سلام و علیک و معرفی کنار شان نشستم . انشالله صحت شان خوب بود کماکان صحبت شان روی ادب و فرهنگ و تصوف چرخ خورد . سلامهای محترم حسن بیژن صاحب را وسیله شدم و از ایشان به نام « جوان ها » به نیکی یاد کردند. در ضمن صحبت ؛ محترم محمد یوسف خسته زاده پسر شاعروطن مولانا خال محمد خسته نیز تشریف آوردند . ایشان با محاسن سفید اما بشاش و باطراوت . چند تا تصویر از حیدری وجودی و اقای خسته زاده گرفتم چون ایشان کار های بزرگتری داشتند نخواستم در دفتر رسمی بیشتر وقت آنها را بگیریم با وجودیکه صحبت محترم وجودی برایم سخت ارزنده و گرانبها بود ناگزیر با گفتن یار زنده و صحبت باقی، با عالمی خاطره از جناب حیدری وجودی خداحافظی نموده ، کتابخانه عامه را ترک گفتم .
اما حیدری وجودی کیست؟
حیدری وجودی نام آشنا برای فرهنگیان و مردم افغانستان است . امروز با این همه وسایل ارتباط جمعی ؛ همه ما با ایشان اشنا و معرفی هستیم اما جا دارد دراین مختصر در مورد شان نکاتی را بنویسم :
غلام حیدر متخلص به حیدری وجودی فرزند مولانا شفیع الله، درسال ۱۳۱۸ هـ ش دریكی از دهكده های رُخه پنجشیر تولد یافته است . قاعده بغدای والفبا، قرآن كریم، پنج كتاب، گلستان- بوستان – دیوان حافظ و دیگر كتاب های فارسی و عربی فقه حنفی را درنوجوانی و جوانی فرا گرفت . برخی را عقیده برانست که موصوف شامل هیچ مکتب رسمی نبوده است از جمله جناب واصف باختری را باور به این است، که "حیدری وجودی " تحصیلات رسمی نداشته است: « حیدری از شمار آن فرهگیان ما است که آموزش رسمی ندیده اند، ولی بنابر مطالعه پیگیر و سخت کوشانه و تلاش گسست ناپذیر به مدارجی از کمال رسیده اند که قول شان در محضر دانشوران حجت است و بیشتر از گواهینامه های رسمی ارزش مند....» (1) اما عده مینویسند که حیدری وجودی در سال ۱۳۲۶ هـ ش شامل مكتب ابتداییه رُخه گردید. بعدا" به کابل آمد و در سال ۱۳۳۶ هـ ش شامل عسكری شد و حدود شش سال را درخدمت عسکری ماند به نظرم این شش سال عسکری به عوض همان دوسال مکلفیت عسکری بوده است و شاید شغل معلمی داشته است . و در ماه عقرب سال ۱۳۴۲ هـ ش سند ترخیص خود را اخذ كرد. در اوایل سال ۱۳۴۳هـ ش در چوكات وزارت معارف، درانجمنی كه به نام انجمن شعرای افغانستان ، مدت سه ماه به حیث محرر ایفای وظیفه نمود.
اما از اول اسد ۱۳۴۳ هـ ش در شعبه روزنامه و مجلات و جراید منحیث كارمند كتابخانه عامه کابل وظیفه گرفت كه تا حال نیز؛ کماکان در یک پست دولتی بدون ارتقاء و تنزل در همان شعبه کار میکند .

آثار چاپ شده
۱- عشق و جواني .. سال چاپ ۱۳۴۹
۲ ـ رهنماي پنجشير .. سال چاپ ۱۳۵۱
۳ ـ نقش اميد .. سال چاپ ۱۳۵۵
۴ ـ با لحظه هاي سبز بهار سال چاپ ۱۳۶۴
۵ ـ سالي در مدار نور که تا حال دو بار چاپ شده ۱۳۶۸
۶ ـ سايه معرفت که تا حال چهار بار چاپ شده
۷ ـ صور سبز صدا سال چاپ ۱۳۷۹
۸ ـ ميقات تغزل سال چاپ ۱۳۷۹
۹ ـ ارغنون عشق تا حال دو بار چاپ شده سال چاپ ۱۳۸۰
۱۰ ـ رباعيات و دوبيتي سال چاپ ۱۳۸۰
۱۱ ـ شکو قامت مقاومت سال چاپ ۱۳۸۱
۱۲ ـ غربت مهتاب سال چاپ ۱۳۸۳
۱۳ ـ لحظه هاي در آب و آتش سال چاپ ۱۳۸۳
۱۴- آواي کبود سال چاپ ۱۳۸۳
سایر کارکرد های فرهنگی:
۱ـ تدوين غزلهاي ناب از واصل کابلي تا واصف باختري
۲ـ شرح اسرار خودي و رموز بي خودي محمدا قبال لاهوري که در اخبار مجاهد چاپ شده بود.
۳ـ مقالات عرفاني در اخبار و مجلات چاپ شده.
۴ـ تصحيح و مقدمه بر افلاک عشق، و دل نالان دفاتر شعر صوفي عشقري.
۵ـ ترکيبات آثار نظامي گنجه اي
۶ـ تدريس مثنوي ، و غزليات بيدل ، به روز هاي دو شنبه و پنج شنبه
زیر نویسها :
1 - حیدری وجودی غلام حیدر، سالی در مدار نور، مطبعه دولتی ، کابل ، ۱۳۶۸ ، ص .۱۳ .