نویسنده: استاد شاه محمود محمود

مقدمه :

در مورد وجه تسمیه و نام بابوس داستان فولکوریک نزد مردم وجود دارد که نام یک نگین و یا مروارید به لسان پشتو ( غمی ) از دهن آژدهار در کنار شخصی بنام کاوس که ازباشندگان اول این محل بود گذاشته شد وبه رویت آن این محل را بابوس میگویند. برخی دیگر داستان آمدن کاوس را به بابوس لوگر بعد از سقوط امپراطوری عثمانی دانسته اند که این مطلب به کلی اشتباه است . امپراطوری عثمانی در حدود صد سال قبل سقوط نمود در حالیکه عمر بابوس به صد ها سال قبل میرسد .

تصاویری از قلعه بابوس ولایت لوگر

 در جای دیگر به نقل از یادداشت های صباوون څارګر در صفحه « لوگر بابوس» انتشار یافته؛ آمده که : راورتی مستشرق و نظامی انگلیس در مورد بابوس مینویسد که در هنگام حملات چنگیز خانواده های از بابوس به طرف هند آمد و با مسلمانان هند همدست شده علیه چنگیزیان در نبرد قرار گرفتند . همچنان به نقل از کتاب امیرزاده بنام « تاریخ نمو صحرا ها » که : "من درسفرهای خویش که به جهان داشته ایم ازآن جمله سفر که برایم خیلی دلچسپ بود درهنگام تسلط امریکایي ها به افغانستان بود.

من همرای سربازان امریکایي به حیث مترجم کار مینمودم؛ ما روزی به منطقه ای رفتیم که خیلی حیران کننده بود، مردم ان منطقه خیلی مذهبی بودند جوانان هیکل جالب داشتند، درهرقریه کوچک مسجدی وجود داشت ، اب و هوای منطقه خیلی طبیعی و گوارا بود ومردم ان منطقه مهمان نوازبودند .

من که از سربازان افغان ومنسوبین آن منطقه از نام این قریه پرسان کردم نام خیلی جالب داشت؛ نام ان منطقه بابوس بود با تآسف نبرد وجنگ های خانمانسوز؛ منازل، خانه ها و قلعه ها را به ویرانی کشانده بود امابازهم به لب های مردم ان منطقه خنده وتبسم نقش داشت" (1 )

قریه و روستای بابوس :

موقعیت سرزمین یا روستای بابوس 1924 متربالای بحراست . این روستا بین 68 درجه، 58 دقیقه و 48 ثانیه طول البلد شرقی ، و 34 درجه، 4 دقیه و 43 ثانیه عرض البلد شمالی قرار دارد ( 2) 

بابوس 53 کیلومتر از کابل فاصله داشته و در حدود 19 کیلومتر جنوب غرب زرغون شهرموقعیت دارد . نفوس آنرا از قوم پاینده خیل غلزایی تشکیل میدهد بنابر یادداشت افسران انگلیسی بنام های Clifford, Euan Smith, Hervey. در سال 1880 م هنگام تجاوز دوم انگلیس ها بالای افغانستان بابوس شامل دو قلعه بزرگ بوده به عباره دیگر موصوف از دو قلعه از دو بابوس که کنار هم قرار دارد حرف میزند . و نفوس آن شامل 120 خانواده بود. همچنان راه بابوس به شیخ اباد از طریق کوتل « آدم » حدود 34 کیلومتر فاصله داشت . ( 3)

بابوس در هنگام تجاوز شوروی بالای افغانستان مورد حملات مکرر قوای شوروی - افغان قرار کرفته است .

چنانچه در هفته دوم اگست 1980 م عساکر شوروی وارد قریه دادوخیل ولایت لوگر شدند و تلاش نمودند تابه قریه کوچک بابوس داخل شوند . اما چهار افسر مست شوروی و کیوبایی که از کاروان تجاوز در منطقه کلنگار لوگر جدا مانده و ناپدید شده بودند ؛ قریه دادوخیل به خاطر ناپدید شان آنها ؛ از هوا و زمین مورد حملات قوای اشغالگر قرار گرفت .دراین حمله 44 قلعه و قریه دور و نزدیک از بین برده شد .

همچنان یک سال بعد در هفته سوم اکتوبر 1981 م حملات قوای شوروی با سه صد تانک و سایر تجهیزات نظامی و طیارات جنگی ، جت ها و هلیکوپتر ها تفنگدار از سرگرفته شد.

دراین وقت جاده اصلی ولایت لوگر به دست مجاهدین بود بنابران قوای شوروی با آن همه تجهیزات نظامی مستقیما" به بابوس حمله برده و از آن طریق وارد کلنگار شدند. در این حملات قریه ها ویران و زنان و اطفال و پیرمردان که توانایی فرارنداشتند ؛ اسیر و گروگان باقی ماندند.

قومندانان مجاهدین که نمی توانستند با این همه ساز و برگ نظامی مقابله نمایند؛ راهی پشاور شدند تا از رهبران خویش طالب کمک بیشتر نظامی گردند؛ به خصوص راکت های ضد هوایی بدست آورند . ( 4)

جوی بابوس :

قدامت این جوی بیشتر از صد ها سال قبل میرسد . جوی بابوس از جنوب جوی میخ زرین تنگی وردک جدا شده و سرچشمه می گیرد و بعد از طی نمودن تنگی وردک به قریه امیر، درانی ، مهمند برکی برک میرسد و از آنجا در دامنه کوه وارد قریه زقوم خیل میشود و از دامنه خشک کوه به قلعه صدیق یا قلعه ملک سعادت خان و بعد ازبه کار انداختن آسیاب بغل وارد قلعه پادخوابی میشود از آنجا به قلعه میرزا، قلعه حاجی محمد شاه خان، باغک، قلعه تراب، برکی برک ، ده مغلان، هونی سیدان، پل علم و از آنجا به پای خیل، قلعه خواجه افضل، ناتی کوت، قلعه بلند آب، قلعه سبزک، الوزی ، داگ کلا و دشت بابوس میرسد.

این جوی توسط « میرآب ها » نظارت شده و هر چند سال ؛ با کار دسته جمعی بیشتر از صد نفر؛ جوی متذکره را پاک و دهانه ها را ترمیم و کنترول مینمایند.

قریه ها و قلعه های بابوس :

دوغ آباد ، شادی خوک، میر صالیخ، شش قلعه، قلعه سبزک، قلعه عبدالرشید، شاموکام، قلعه ایوب، قلعه ملا حسن، بابوس، قلعه سیدان، الوزی، خواجه لالا، کوتگی، قلعه بلنداب، بابوس، قلعه علی خان.

کوه بابوس بنام سیدمحمود غازی نامیده میشود . که 2273 متر ارتفاع دارد .

نوت : هموطنان عزیز آنچه که در این نوشته کمبود و اشتباه دیده میشود لطفا در تزیید و اصلاح آن بنویسید ضمنا" تقاضا برده میشود تا درمورد قلعه ها و قریه ها و جوی ها و آسیاب ها معلومات خویش را ضمیمه نماید .

زیر نویسها : 

1 - یادداشت از صفحه لوگربابوس .

2 - قاموس جغرافیایی افغانستان، ج اول، سال 1335 هت ش ، ص 189 .

3 - آدمک - لودویک ، گزیتیر تاریخی و جغرافیایی ، ج شش ، ص 48 .

4 - kakar - Mohammwd ,Afghanistan: The Soviet Invasion and the Afghan Response, 1979-1982, p; 235 .