نویسنده: استاد شاه محمود محمود

ولسوالی بره کی برک که با داشتن 329 کیلومتر مربع در ولایت لوکر موقعیت دارد مردم آن به زراعت اشتغال داشته وجمعیت آن در سال 2006 میلادی، 78063 نفر اعلام شده است. این ولسوالی ازطرف غرب به سیدآباد وردگ، شمال و شرق به پل علم و از طرف جنوب به ولسوالی چرخ محاط میباشد. این ولسوالی دارای 168 قریه و قلعه بوده است. از قبیل:

تصاویری ولسوالی برکی برکتصاویری ولسوالی برکی برک

  قریه شاه مزار، قلعه عبدالله ، ازبک خیل، قلعه عباس، شاخی خیل، ده شاه مزار، ایدو« عیدو» خیل، قلعه محمد رفیق، الله داد خیل،قلعه شیخ مولوی، قلعه یوسف خیل، چلو زایی، قلعه لالک « لعلک» ،قلعه تگاب، چهار قلعه چلوزایی، قلعه کلان چلوزایی، برکی برک، مسجد شیخان، مسجد تکیه، قلعه علام حیدر، مسجد قاضی، مسجد کاکو صاحب، قلعه الف خان، قلعه وردگ، قلعه حفیظ الله ، قلعه تقی، قلعه داد محمد، قلعه پاینده جان، قلعه داوود، قلعه چندال، قلعه زقوم خیل ، قلعه حاجی محمد شاه ، قلعه ممی ، قلعه نو ، قلعه تراب، قلعه باجوری، قلعه قدیر، قلعه بازخان، قلعه میرزا عبدالغفور، قلعه قلیچ، قلعه شیخان، قلعه صدیق، قلعه حبیب خان [ قلعه کهنه ] ،قلعه سربلند، قلعه پادخوابی، قلعه نذیرمحمد اسمعیل، قلعه قاضی محمد اسحق، قلعه عبدالصمد، قلعه محمد عمر، قلعه ملک سادات، قلعه شیخان مهمند، قلعه جوگی، قلعه دریا خیل، قلعه کهنه مهمند، قلعه ملا اختر محمد، ده شیخ، قلعه توپک، قلعه هوس خیل، قلعه سجاوند، قریه ملیکا، قلعه بابی، خواجه احمد، قلعه قیام الدین ، اخند خیل، نو برجه، چو وی، برکی راجان، پن ده ، قلعه محسن شاه ، کته پای، قلعه لالا شاه، قلعه شاه غاسی، قلعه فیض محمد، قلعه سلطان محمد، قلعه باک اونی، قلعه کشمیری، قلعه ملا میر، قلعه محمد جان، قلعه بلال، قلعه سنگ بور، مسجد کارنده، مسجد حسین خان، دروازه کلان، قلعه مراد خان، مسجد سید ها، قلعه سید افراز، قلعه میر شهاب الدین، قلعه احمدک، قلعه ضراب شاه ، قلعه شاه ابوالفتح ، قلعه نادی علی، قلعه لعل محمد ، چهل تن ، قلعه جانک، قلعه ملا موسی، قلعه پنج پای، قلعه غیرت، قلعه میرزا خیل، قلعه عطا محمد، قلعه الله یار، قلعه سنگی، قلعه ملا شیرجان، قلعه قاضی محمد اکبر خان، قلعه کاریزی حیات، قلعه شیرخان، قلعه به کو ، قلعه ملا درانی، مسجد حضرت غوث، قریه حیات، قریه سمندر، قلعه فیض الله ، قلعه به هو، قلعه دلاور، قریه افغانان، قریه محمد شاه ، مسجد بالا کوچه، قلعه شامکِ شاک ، مسجد خیرخانه ، مسجد باقر شاه ، قریه کاکی، قریه ناقک، قلعه شیخ نیاز الله، قلعه رحمت الله ، قلعه نایب، دستگیر،قلعه رجب علی، قلعه امین الله ، مسجد شاه قصور، قلعه چهار سوق، قلعه جان لالا، قریه فقیر، قلعه دین محمد افغان، قلعه گل محمد، رستم خیل، گاگری خیل ، قریه دستگیر، قریه بهادر، قلعه نذیر، ابراهیم خیل، قلعه یحیی، قلعه نورالله، قریه حضرت، قریه راجان، قریه کوکو گل، بادنی خیل، قلعه قاضی ، پادخواب روغنی، قلعه بابری روغنی، قلعه نو روغنی، قریه داوود شاه ، قریه نامدار، قلعه محمد، قلعه توکل و بابی ، قریه تندن، و قریه قدیر. 

در سال 1914 م قریه برکی برک یکی از بزرگترین قریه های بود که (بخش جنوب ) را احتوا میکرد و در سال 1880 م یعنی آغاز سلطنت امیر عبدالرحمن این قریه شامل 500 فامیل بود. بره برکی در چپ دریای لوگر و یک و نیم میل به شمال برکی راجان موقعیت دارد. بنابر قول یرجن میجر جانستون؛ زبان برکی [ اورمر یا هومر ] یکی از زبان های بخصوص است (1) که علاوه بر برکی برک ؛ در شهرآراِ کابل ، بخش از شیوه کی و بت خاک حرف زده میشود. ظهیرالدین محمد بابر هم این زبان را بنام برکی یاد نموده است که در کابل حرف زده میشد .

نوت : هموطنان عزیز آنچه که در این نوشته کمبود و اشتباه دیده میشود لطفا در تزیید و اصلاح آن بنویسید ضمنا" تقاضا برده میشود تا درمورد قلعه ها و قریه ها معلومات خویش را ضمیمه نماید .

قلعه هایکه الحاج سید حبیب الله سادات افزودند : 

« قلعه عبدالرحمن، قلعه سیدا، قلعه شاجی، قلعه خیرالله، قلعه جدران یا ځدران ، قلعه نور، قلعه بابا صاحب، قلعه ملا خیل، قلعه کلا کلا ، قلعه شاکی،قریه پتول خیل، قلعه خوشه چیا، قلعه حاجی انور، قلعه بقا و قلعه ضیا والدین »

سید نوری راجع به قلعه ضیا الدین یادداشت مفید اضافه نمودند : « قلعه ضياوالدين كه يكي از مهمترين قلعه هاي ولسوالي بركي برك به حساب مي آمده وتاريخچه چندين قرن را دارا ميباشد ومرحوم ملك ضياوالدين فرد بسيارهم در تاريخ ولسوالي به حساب مي آيد كه گوشه ازنام ونشان آن درده بزرگ بركي راجان هويداست دروازه ضيالدين ....

ناگفته نماند كه درقلعه ضياوالدين نزديك به 100خانواده ازنواده گان ضياوالدين درحال حاظر زندگي ميكنند....

همچنان احمد الله احمدزی قریه دمغلان و دوشنبه را افزوده اند از همه دوستان تشکر و سپاس دارم . اما دمغلان و دوشنبه مربوط پل علم است .

قلعه ها و قریه هایکه دوستان افزوده اند عبارتند از : قریه بابا صالح، قریه آخند، قریه قربان، قریه کوچیا، قلعه طوطی، قلعه عبدالرحمن، قلعه بابا صاحب ، قلعه نور محمد خان، قلعه نو نور، قلعه کشمیری صمد و قلعه کشمیری بی بی گلی، قلعه گلی، قلعه میرامان ، قلعه رحمت، قلعه اسمعیل و قلعه وکیل خسروی ، مسجد نظر محمد و قریه ملهم ، قریه سادات برکی راجان، قلعه کبیر، قلعه دورانی .

زیر نویسها : 

1 - Adamec -Lodwig .w; Historical and Political Gazetter of Afghanistan, vol.5 .Austria, 1980,p 91 -93 .