نویسنده: استاد شاه محمود محمود
مقدمه :
سرخاب مربوط ولسوالی محمد آغه ولایت لوگر است. روستایی نسبتا" وسیع و شامل دهات و قریه های ذیل میباشد: مزگین، قلعه کندل خان، قلعه پادشاه خان، قلعه خاتول خان، قلعه کوهند، دره، شاکوت، قفک، قلعه انار، درو، سرچشمه، غوچی و الیشه است. کوه های: سرخ کوه، سفید کوه و کوه سلطان سیداحمد کبیر سرخاب را محدود ساخته است. دریای سرخاب که از کوه سلطان سیداحمد کبیر سرچشمه گرفته ؛ سمت جریان آن از شرق به غرب میباشد. مزار متبرک آن همان زیارت سلطان سید احمد کبیر و مزار امام احمد مشهور به گل اخوند زاده ؛ مدرس مدرسه شاهی عصر امیر حبیب الله خان سراج الملة والدین بود .(1)
بند آب سرخاب :
برای اولین بار در سال 1299 هـ ش = 1920 م در دوره شاه امان الله طرح این بند رویدست گرفته شد اما کار آن آهسته پیش رفت. تا اینکه بار دیگر روز سه شنبه 16 سنبله 1309 هـ ش مجددا" کار اعمار آن اغاز گردید و تا اخیر میزان 1314 هـ ش اختتام یافت . تا اینکه در ماه قوس همان سال از طرف وزارت تجارت هدایت داده شد تا دروازه های بند را بسته نموده و بدون یک مقدار آب ضروری اهالی آنجا ؛ مابقی اب در کاسه بند برای سال 1315 هـ ش ذخیره گردد . طول این بند 114 متر و ارتفاع دیوار بند 20 متر و 20 سانتی و عرض دیوار به سطح زمین یک متر و 17 سانتی بود. شکل دیوار بند مخروطی بوده هرقدر که بالا میرود ضخامت آن کمتر شده میرود. حصه پخته کاری یعنی جسم بند 22072 متر مکعب است .
عرض کاسه بند 144 متر است و طول آن 1500 متر و ارتفاع آن 20 متر و 70 سانتی میباشد . به این حساب ظرفیت کاسه بند گنجایش ده ملیون متر مکعب آب را دارد . و میتواند در یکبار ده هزار جریب زمین را آبیاری نماید . در آن وقت بنابر بیان مهندس بند سرخاب ؛ میتوانیم در یک سال سه بار در کاسه بند آب ذخیره نمایم . که ابیاری سی هزار جریب زمین رادر سال تکافو مینماید . ( 2)
این بند چنانچه در فوق اشاره شد در ظرف سه سال تکمیل به بهره برداری رسید و مصارف آن جمعا" یک ملیون سه صد هزار افغانی شده بود .(3)
امروز این بند به کمک دولت چک دوباره ترمیم گردیده و بنابر بیان انجنیر بند سرخاب که انها 30000 متر مکعب گِل را از کاسه بند بیرون نمودند و فعلا" کاسه بند ساحه 17 جریب زمین را در برمیگیرد . (4)
از بند سرخاب سرزمین وسیع ولسوالی محمد آغه و زرغون شهر مستفید شده و باعث سرسبزی و انکشاف زراعت و باغداری گردیده است .
زیر نویسها :
1 - قاموس جغرافیایی افغانستان، ج دوم، مطبعه دولتی کابل ، سال 1336 هـ ش ، ص 415 - 416 .
2 - سالنامه کابل ، به اهتمام سید قاسم رشتیا ، مطبعه دولتی کابل ، سال 1315 هـ ش ، ص 123 .
3 - قاموس جغرافیایی افغانستان، اثر قبل الذکر، ص 416 .
4 - ویدیو کلیپ در یو تیوب
